Cümle içinde öğelerin özne+tümleç+yüklem biçiminde sıralandığını daha önce söylemiştik. Ancak bu kesin bir kural değildir. Bu nedenle cümleler öğelerinin sıralanışı açısından da özellikler gösterirler:
a- Kurallı cümle: Öğe sıralanışı Özne-+tümleç + yüklem biçimine uygun olan cümledir.
Kurallı bir cümlede yüklem sonda bulunur.
O /kahvesini yudumlarken /düşünceye da|dı.
özne tümleç yüklem
Babam / bu sabah / uçakla / İstanbul’a /gidiyor.
özne zarf t. edat dolaylı t. yüklem
b- Devrik Cümle: Kimi kez anlatımda yargıyı daha etkin açıklamak amacıyla yüklem öteki öğelerden önce kulla-nılır. Bu tür cümlelere devrik cümle denir.
Devrik cümlede konuşma ve yazı dilinde sık kullanılan bir cümle türüdür. Kuşlar küstü bize.
yüklem
ilkokul gibi değildi, ortaokul.
yüklem
Elini yüzünü yıkadı serin su ile.
yüklem
Gel buraya çabuk!
Yüklem
c-Kesik Cümle: Türlü nedenlerle cümlenin Öğelerinden birinin, genellikle yüklemin kullanılmadığı görülür. Bu tür cümlelere kesik cümle denir.
Konuşma dilinde, özellikle karşılıklı konuşmalarda kesik cümle örnekleri pek çoktur:
– Onlara bir şey söyledin mi?
– Hayrr. (Hayır, hiç bir şey söylemedim anlamında)
– Okula gittin mi?
– Evet,(Evet okula gittim anlamında)
Kesik cümlelerde kısa ve etkili yoldan anlatım sağlamanın dışında türlü duyguları yansıtma olanağı da vardır:
Deniz dalgasız olmaz, kapı halkasız. (olmaz)
Onu bir görürsem……
Dûn öyle eğlendik ki…..
Kolunu maklnaya kaptırınca…..
Yorumunuzu bırakın